Kızıl gezegen yarışında Çin, Tianwen-3 görevinin fırlatma tarihinin iki yıl öne çekilmesiyle liderliği ele geçirdi. ABD tarafında ise Mars programındaki belirsizlik sürüyor.
Uzay yarışında ABD ve Çin, Ay özelinde yakın bir rekabet içerisindeyken Mars tarafında ise işler değişiyor. Çin, Mars'a yönelik ilk örnek toplama görevini iki yıl erkene çekerek 2028'de gerçekleştireceğini duyurdu. Tianwen-3 adı verilen bu tarihi görev, Mars'tan Dünya'ya toprak örnekleri getirmeyi amaçlayan en iddialı projelerden biri olarak öne çıkıyor. ABD'nin benzer bir görevi, artan bütçe sorunları ve gecikmeler nedeniyle belirsizlik içindeyken Çin’in bu hamlesi bir gözdağı niteliğinde.
Çin'in Mars misyonunun baş tasarımcısı Liu Jizhong, geçtiğimiz günlerde yaptığı açıklamada, Tianwen-3'ün hedefinin yaklaşık 600 gram Mars toprağı toplamak olduğunu belirtti. Bu misyonun, daha önce 2030 olarak öngörülen fırlatma tarihinin iki yıl erkene çekilmesi, Çin'in bu karmaşık operasyon için teknolojik altyapısına olan güvenini artırdığını gösteriyor. 2028 yılında fırlatılması planlanan Tianwen-3'ün topladığı örneklerin ise her şeyin yolunda gitmesi halinde 2031 yılında Dünya'ya ulaşması bekleniyor.
Arizona Eyalet Üniversitesi'nden uzay politikası uzmanı Namrata Goswami'ye göre, Çin'in bu görevi başarıyla tamamlaması, onu uzay keşfinde lider konumuna taşıyabilir. Goswami, bir ülkenin Mars'a güvenli bir iniş yapabilmesi, örnek toplayabilmesi, Mars'tan bir roket fırlatarak bu örnekleri Dünya'ya getirebilmesinin onu uzay keşiflerinde zirveye çıkaracağını ifade etti. Hong Kong Üniversitesi'nden astrofizikçi Quentin Parker, zaman çizelgesini “agresif” olarak nitelendirirken “Artık Çin'in Mars'tan ilk numune getiren ülke olma konusunda ABD'yi geçme şansı var” dedi. Parker aynı zamanda Çin’in Tianwen-3 yörünge aracında uluslararası faydalı yüklerin yer alabilmesi için 25 kg’lık bir alan teklif ettiğini de söylüyor.
Yapılan açıklamaya göre Tianwen-3 iniş aracı-yükseltici kombinasyonunun yanı sıra yörünge aracı-dönüş modülü kombinasyonu iki Long March 5 roketi ile Mars’a gönderilecek.
Çin'in Tianwen-3 görevi, daha önce Ay'dan örnekler getiren Chang'e-5 ve Chang'e-6 misyonlarında geliştirilen teknolojiler üzerine inşa edilecek. Tianwen-3, Mars yüzeyinden örnek toplamak için üç farklı yöntem kullanacak: çok noktalı yüzey kazıma, sabit noktalı derin sondaj ve gezici robotla örnek toplama. Çin’in yanı sıra Hindistan ve Avrupa Uzay Ajansı (ESA) da Mars'a yönelik iddialı projeler geliştiriyor. Hindistan, 2025 yılında bir keşif aracı ve helikopter ile Mars'a inmeyi hedeflerken, ESA ise 2028'de ExoMars keşif aracını fırlatmayı planlıyor. Çin'in 2028'de gerçekleştireceği Tianwen-3 görevi, Mars'a insan gönderme ve 2045 yılına kadar Mars'ta bir araştırma üssü kurma hedeflerinin önünü açacak.
Esasında ilk Mars örnek toplama misyonu NASA tarafından başlatılmıştı. NASA’nın 2021'den beri Mars'ın Jezero kraterindeki eski bir göl yatağını araştıran Perseverance keşif aracı halihazırda örnekler topluyor ve şimdiye kadar 25 örnek tüpünü doldurmuş durumda.
Ancak bu örneklerin geri getirilmesi için planlanan Mars Sample Return (MSR) görevi, yapılan bağımsız bir incelemeye göre yaklaşık 11 milyar dolara mal olacak ve en erken 2040 yılında tamamlanabilecek. NASA, bu süreçte gecikmeleri aşmak ve Mars toprağını Dünya’ya getirmenin ucuz bir yolunu bulmak için SpaceX, Blue Origin ve Lockheed Martin gibi şirketlere "farklı" konseptler geliştirmeleri için çağrıda bulundu. Ancak, bu projelerin nasıl ilerleyeceği belirsizliğini koruyor.
