Dünya nüfusunun yüzde 56’sı şehirlerde yaşıyor ve 2050 yılına gelindiğinde, bu oranın yüzde 70’e yükseleceği tahmin ediliyor. 2030 yılına kadar dünyada 43 mega şehir (10 milyon ve üzeri nüfusa sahip şehir) olması bekleniyor. Küresel nüfusun önemli bir bölümünü barındıran, ekonomik büyüme ve kalkınmada önemli rol oynayan, küresel gayri safi hasılanın yüzde 80’ini sağlayan şehirler, aynı zamanda önemli sorunlara neden oluyor.
Trafik sıkışıklığı bunlardan biri. Dünyaca ünlü TomTom Trafik Endeksi’ne göre İstanbul’da trafik sıkışıklığı ortalama %64 olarak gerçekleşiyor. Pik saatlerde ise yüzde 90’a ulaşıyor. Bu yüksek oran İstanbul’u trafik sıkışıklığında dünyanın zirvesine taşıyor.
Yılda 10 milyar dolar trafikte kayboluyor
Bu yoğunluk beraberinde pek çok sıkıntıyı getiriyor. 8,5 milyon insanın aktif yolculuk yaptığı İstanbul’da trafik yoğunluğu yıllık kişi başı 288 saat zaman kaybına neden oluyor. TBMM Bayındırlık, İmar, Ulaştırma ve Turizm Komisyonu Başkanı Adil Karaismailoğlu’na göre İstanbul'da trafik sıkışıklığının yıllık ekonomik kaybı ise tam 10 milyar dolar.
Trafik sıkışıklığı, ekonomik zararın yanında çevre ve sağlık sorunlarına da yol açıyor. Egzozlardan çıkan zehirli gazlar havayı kirleterek çeşitli sağlık sorunlarına yol açıyor.
Dünya Sağlık Örgütü’nün partikül madde (PM10) hava kirliliği konsantrasyonu için aşılmamasını tavsiye ettiği üst limit yılda ortalama 15 µg/m3.İstanbul Büyükşehir Belediyesi Hava Kalite Ölçüm verilerine göre ise İstanbul’da 2022 yılında ortalama partikül madde (PM10) hava kirliliği konsantrasyonu 41,5 µg/m3 olarak ölçülmüş. Uzmanlara göre bu durumun temel nedeni trafik yoğunluğu.
Akıllı çözümler gerek!
Trafik yoğunluğunu çözmek için bugüne kadar pek çok yöntem denendi ancak hepsi başarısız oldu. Bu noktada akıllı şehir stratejileri ve bu stratejilerin merkezinde yer alan yapay zekâ devreye giriyor.
Akıllı şehirleşme süreçleri konusunda sektörün öncü teknoloji üreticilerinden olan yerli teknoloji şirketi Cerebrum Tech kurucusu ve yönetim kurulu başkanı Dr. R. Erdem Erkul, “Büyük şehirlerde trafik sorununu çözmek için daha geniş yollar değil, daha akıllı çözümler gerek” diyor ve ekliyor: “Yapay zekâ, IoT ve sürdürülebilir ulaşım altyapısıyla geleceğin şehirlerini inşa edelim.”
Yapay zekâ sıkışıklığı nasıl önleyecek?
Erkul’a göre yapay zekâ algoritmalarından yararlanılması, trafik kazalarını ve sıkışıklığını azaltarak, yol kapasitesini artırıyor ve uzun vadede şehirlerin planlanmasında yaşanan sorunların ortadan kaldırmasına yardımcı oluyor. Araştırmalar da yapay zekâ destekli trafik yönetim sistemlerinin trafik gecikmelerini yüzde 25'e kadar azaltabildiğini, işe gidip gelme sürelerini önemli ölçüde iyileştirdiğini ve trafik sıkışıklığını azalttığını gösteriyor.
Şehrin önemli noktalarına yerleştirilen akıllı trafik sensörleri ve kameralar, araç yoğunluğunu analiz ederek trafik ışıklarının süresini otomatik olarak ayarlayabilir. Bu sistem, özellikle yoğun saatlerde trafiğin sıkışmasını önlemek için daha az kullanılan yollara yönlendirme yapabilir. Ayrıca, belediyenin mobil uygulaması sayesinde sürücüler gerçek zamanlı trafik bilgilerini görerek ve en hızlı rotaları seçebilir.
Belediyeler otobüs duraklarına ve metro istasyonlarına akıllı ekranlar yerleştirerek, vatandaşlara toplu taşımanın ne zaman geleceğini, hangi güzergahları kullanabileceklerini ve hangi araçların daha az dolu olduğunu gösterebilir. Şehrin çeşitli noktalarındaki akıllı otopark sistemleri de doluluk oranlarını göstererek sürücülerin boş park yeri bulmasını kolaylaştırır. Böylece trafiği gereksiz yere artıran park yeri arayışı ortadan kalkar.
Ücret toplama sistemleri, öncelikle yapım, bakım ve işletimini finanse etmek için belirli yolların, köprülerin veya tünellerin kullanımı için ücret alabilir. Otomatik ücret toplama, her aracın durup manuel olarak ödeme yapma ihtiyacını ortadan kaldırarak trafik akışını geliştirir. Bu da trafiğin optimize edilmesine ve sıkışıklığın azaltılmasına yardımcı olur. Özel kameralar geçen her aracın plaka numarasını okur ve belirtilen geçiş ücretini otomatik olarak düzenleyerek süreci daha verimli ve sorunsuz hale getirebilir.
