Bacakların bükülmesi, yanma, çekme ve ağrılar... Huzursuz bacak sendromu (HBS) olan kişiler duygularını bu şekilde tanımlar. Rahatsızlık genellikle istirahatte kendini gösterir ve geceleri zirve yapar.
Tek bölgede ortaya çıkabilir ve uzun süreli olarak kronik uykusuzluğa yol açabilir. Mevcut tedaviler HBS hastaları için hayatı kolaylaştırmaktadır ancak sendromun nedeninin araştırılması halen devam etmektedir.
Bacaklarda bu sorunun neden oluştuğunu ve ondan kurtulmanın mümkün olup olmadığını birlikte göz atalım.
HUZURSUZ BACAK SENDROMU NEDİR?
Huzursuz bacak sendromu, bacaklarda veya vücudun diğer kısımlarında rahatsızlığa neden olan bir sensorimotor (vücudun kapsamlı motor kontrol sisteminin bir alt bileşeni) bozukluktur. Sendrom ilk olarak 17. yüzyılın ikinci yarısında İngiliz doktor Thomas Willis tarafından tanımlanmıştır, ancak terim 20. yüzyılın ortalarında İsveçli nörolog Karl Ekbom tarafından belirlenmiştir.
Uluslararası Sınıflandırmada HBS, sinir sistemi hastalıkları, ekstrapiramidal ve diğer hareket bozuklukları kapsamında yer almaktadır.
Kadınların sendromu geliştirme riski erkeklerden daha fazladır. En sık orta yaşta ortaya çıkar, ancak bazen çocuklarda da görülür. Amerikan Huzursuz Bacak Sendromu Vakfı'na göre, hastaların yaklaşık yüzde 35'i HBS'nin 20 yaşından önce başladığını bildirmektedir ve her 10 kişiden birinin bunu yaşamın ilk 10 yılında geliştirdiği bilinmektedir.
Huzursuz bacaklar zaman zaman veya günlük olabilir. Belirtiler hafif ila şiddetli arasında değişir. Şiddetli olduğu durumlarda uyku bozukluğuna ve depresyona yol açar.
HUZURSUZ BACAK SENDROMU BELİRTİLERİ
Genellikle hastalar uyku sırasında rahatsızlık, seğirme, kaşıntı, karıncalanma hislerini hisseder ve bu da bacakları hareket ettirme ihtiyacına yol açar. Belirtiler her iki bacakta da daha az sıklıkla meydana gelir. Bazı durumlarda ellerde de hissedilir.
Huzursuz bacak sendromunun ana belirtileri şunlardır:
Rahatsızlık
Baldırlarda, uyluklarda, ayak bileklerinde ve daha az sıklıkla ayaklarda çekme, ağrılar, karıncalanma, kaşıntı, uyuşma ve kramplar görülür. Bacaklarda seğirme her 20-40 saniyede bir rahatsız eder.
Ayak Hareketi
Dinlenme durumunda kendini gösterir. Örneğin, kişi yatağa gittiğinde veya uzun süre hareketsiz bir pozisyonda oturduğunda (uçakta, arabada veya işte) ortaya çıkar.
Uyku Düzensizliği
Kişi uyanmak, yataktan kalkmak ve hareketler yapmak zorunda kaldığı için HBS hemen hemen her zaman eşlik eder. En büyük rahatsızlık, gece başlayıp sabaha doğru sakinleşen huzursuz bacaklardan kaynaklanır.
Hastalığın şiddeti çeşitli kriterlere göre değerlendirilir. Duyuların şiddeti, sıklığı gibi durumlar önemlidir.
HUZURSUZ BACAK SENDROMUNUN NEDENLERİ
Birkaç faktör huzursuz bacak sendromuna yol açabilir. Hareketsiz bir yaşam tarzı, aşırı kilo, sigara, uyku bozuklukları ve gün boyunca çok miktarda kafein ve uyarıcı kullanımı bunlardan bazılarıdır. Ayrıca demir veya magnezyum eksikliği ile de HBS tetiklenebilir. Diyabet, alkolizm ve bacak damar hastalığı da HBS'ye neden olabilir.
Diğer hastalıklara karşı gelişimine göre primer ve sekonder olarak ikiye ayrılır.
Primer HBS belirgin nörolojik ve somatik hastalıkların yokluğunda ortaya çıkar. HBS sıklıkla yakın akrabalarda vardır ve bu da kalıtsal bir hastalık olarak kabul edilmesini sağlar. Araştırma ayrıca bu durumla ilişkili spesifik genler tanımlamıştır.
Güçlü bir teori, bozulmuş dopamin üretiminin huzursuz bacak sendromunun gelişiminde kilit bir rol oynamasıdır. İnsan vücudunda dopamin, beyin ve sinir sistemi arasında bir aracı görevi görerek hareketleri düzenlemeye ve koordine etmeye yardımcı olur. Azalması, Parkinson hastalığında olduğu gibi kas spazmlarını ve uzuvların kontrolsüz aktivitesini tetikler. Dopamin ile HBS bağlantısı, seviyelerin günün sonuna doğal olarak düşmesi gerçeğiyle de açıklanmaktadır. Bu, HBS'nin neden akşam ve gece arttığını açıklayabilir.
Sekonder HBS altta yatan hastalığa karşı gelişir ve hastalığın yönetilmesi ile belirtiler azalır. Sekonder HBS'nin en yaygın nedenleri şunlardır:
Demir Eksikliği
Belirtilerle yakından ilişkilidir ve en yaygın olarak HBS'nin bir nedeni olarak incelenmiştir. Araştırmalar, HBS'li kişilerin kanında ve beyin omurilik sıvısında düşük demir seviyelerinin bulunduğunu göstermektedir. Ne kadar az olursa, belirtiler o kadar kötü olur. Teşhis ayrıca bir demir depolama proteini olan ferritin miktarını da hesaba katar: 50 μg/L'nin altına düştüğünde, HBS belirtileri genellikle kötüleşir.
Yaralanmalar
Omurilik yaralanmaları, kafa travmaları ve sarsıntıların yanı sıra periferik sinir sistemi bozukluklarında, örneğin alkolizme karşı HBS gelişebilir.
Gebelik
Genellikle hamileliğin ikinci yarısında kendini gösterir ve doğumdan bir süre sonra kendi kendine geçer. Belirtilerin başlangıcı hormonal değişiklikler, folik asit ve demir eksikliği ile ilişkilidir.
Varis
Varisli damarları tedavi etmenin, HBS'nin bazı belirtilerini hafiflettiği gösterilmiştir. Bir takım ilaçların alınmasından sonra iyileşme kaydedilmiştir.
Diğer Hastalıklar
Romatoid artrit, migren, tip 2 diyabet, şiddetli vitamin eksikliği, multipl skleroz ve ciddi böbrek yetmezliği HBS'ye neden olabilir.
HUZURSUZ BACAK SENDROMUNU ÖNLEMEK İÇİN 5 İPUCU
Huzursuz bacak sendromu tanısı, hasta ve ailesinin öyküsü ile dikkatli klinik değerlendirmeye dayanır. Ek olarak, demir ve ferritin seviyesini belirlemek için laboratuvar testleri yapılır. Bazen doktorunuz özel bir uyku değerlendirmesi önerebilir. HBS tedavisi, semptomların şiddetine bağlıdır, ilaçlı veya ilaçsız olarak tedavi edilebilir.
İlaçsız tedavide fiziksel aktivitenin artırılması, uyku hijyeninin iyileştirilmesi, alkol ve sigaranın bırakılması önerilmektedir. HBS belirtileri sık ve şiddetliyse, doktorlar dopamin ilaçları veya nöbet önleyici ilaçlar reçete edebilir.
HBS, bir kişiye hayatı boyunca eşlik edebilir. Belirtiler yaşla birlikte giderek kötüleşir. Uygun tedavi ile durum kontrol altına alınabilir ve tetiklenme sırasındaki rahatsızlık azaltılabilir. Bunu yapmak için uzmanlar bazı basit kurallara uymanızı önerir:
- Uykuyu normalleştirin. Uykusuzluk, huzursuz bacak sendromunu daha da kötüleştirir. Uyku rutininizi gözlemlemek, yatak odasının yeterince karartılmasını sağlamak, dikkat dağıtıcı olmamasına dikkat etmek gibi önlemleri almak önemlidir.
- Bazı ilaçları almaktan kaçının. Antidepresanlar, antipsikotikler, antiemetikler ve antihistaminikler HBS'yi tetikleyebilir. Belirtiler ortaya çıkarsa, eş zamanlı ilaç tedavisi tıbbi gözetim altında gözden geçirilmelidir.
- Kafein ve alkol alımınızı azaltın. Bir süre kafein ve alkolden tamamen uzak durmak, ilaçsız tedavinin etkili bir yolu olarak kabul edilir.
- Düzenli egzersiz yapın. Yürüyüş, bisiklete binme, yüzme ve germe gibi orta derecede fiziksel aktivite yapın. Egzersiz kan dolaşımını ve metabolik süreçleri iyileştirir, bu da huzursuz bacak sendromu riskini azaltır.
- Vücudunuzdaki demir seviyenizi izleyin. Huzursuz bacak sendromu gelişirse, testler için bir doktora görünmeniz önerilir. Bu durumda kendi kendinize ilaç tedavisi zararlı olabilir. Laboratuvar testleri olmadan kendi başınıza demir takviyesi almanız mümkün değildir.
AĞRILARI AZALTMANIN ALTERNATİF YOLLARI
Huzursuz bacak sendromu belirtilerini hafifletmeye yardımcı olabilecek birkaç doğal yöntem de vardır. Bunlar yatmadan önce yapılan ılık banyolar, baldırlara masaj, bacakları esnetme ve çeşitli sıcak kompresler yardımcı olabilir. Bu tür tekniklerin etkinliğine ilişkin bilimsel veriler sınırlıdır ve kural olarak, eşlik eden tedavi olmadan önemli bir gelişme sağlamazlar.
Uçucu yağlar da yararlı olabilir. Uzmanlar, teoride bunun bir miktar etkisi olabileceğini, ancak böyle bir yöntemin resmi olarak reçete edilmediğini söylüyor. Alerjiler ve cilt koşulları, uçucu yağların kullanımını engelleyebilir.
Nazik bir masajın huzursuz bacak sendromunu önlemede faydalı olabileceği biliniyor. Akşam esnemesi sırasında ayak parmaklarınızı da esnetebilirsiniz.
