İlk yardım becerilerinin önemi konusunda farkındalık yaratmak için her yıl Eylül ayının ikinci cumartesi günü kutlanan Dünya İlk Yardım Günü, bu yıl “İlk Yardım ve Spor” temasıyla sporcuların sıkça yaşadığı yaralanmalarda uygulanabilecek temel müdahalelere dikkat çekiyor. İstanbul Bilgi Üniversitesi Sağlık Meslek Yüksekokulu İlk ve Acil Yardım Programı Öğretim Görevlisi Özge Çelen ve Fizyoterapi Programı Öğretim Görevlisi Umut Paksoy, spor yaralanmalarında hem fiziksel hem de psikolojik ilk yardımın sporcuların iyileşme sürecinde oynadığı hayati role dikkat çekiyor
Spor yaralanmalarında bütüncül ilk yardım uygulamaları
Spor yaralanmaları, amatör ve profesyonel sporcuların en sık karşılaştığı sorunlardan biri olup fiziksel bütünlüğün yanı sıra sporcunun performansını ve psikolojik durumunu da olumsuz etkileyebilen travmatik olaylardır. Bu tip yaralanmalar, kas, kemik, eklem ve bağ dokularında meydana gelir ve sporcunun spor hayatına devam etmesini tehlikeye sokacak kadar ciddi olabilir. BİLGİ İlk ve Acil Yardım Programı Öğretim Görevlisi Özge Çelen, spor yaralanmalarında yapılacak fiziksel müdahalelerin önemine dikkat çekti ve şunları söyledi:
“Spor yaralanmalarının ardından uygulanan ilk yardım müdahaleleri, sporcunun iyileşme sürecini doğrudan etkiler. Bu noktada en yaygın olarak kullanılan yöntem PRICE (Koru, Dinlenme, Buz, Kompresyon, Yükseltme) protokolüdür. Bu protokolün doğru ve bilinçli bir şekilde uygulanması, iyileşme sürecini hızlandırarak sporcunun en kısa sürede sahalara dönmesini sağlar. Travmaya uğrayan bölgenin korunması, dinlendirilmesi ve soğuk uygulamalar ile ödemin azaltılması, şişliği kontrol altında tutmak ve yaralı bölgenin kalp seviyesinin üzerinde tutulması iyileşme sürecini olumlu etkileyen temel adımlardır.”
Spor yaralanmalarının akut ya da kronik olduğunu söyleyen Çelen, “Akut yaralanmalar aniden gelişirken, kronik yaralanmalar genellikle aşırı kullanım sonucu ortaya çıkar. Her iki durumda da zamanında ve doğru müdahale, sporcunun sağlığını geri kazanmasında kritik rol oynar.” dedi.
Spor yaralanmalarında sık yapılan hatalar
BİLGİ Fizyoterapi Programı Öğretim Görevlisi Umut Paksoy, spor yaralanmaları sonrası yapılan hataların, sporcunun iyileşme sürecini geciktirebileceğini ve hatta yaralanmanın daha da ciddi hale gelmesine neden olabileceğini vurguladı:
“Birçok sporcu, yaşadığı yaralanmayı hafife alarak antrenmanlara ya da müsabakalara devam ediyor. Bu durum, mevcut yaralanmanın daha da kötüleşmesine yol açabiliyor. Yaralanma sonrası yeterince dinlenmemek ve uygun tedavi almamak hem kısa vadede hem de uzun vadede ciddi sağlık sorunlarına neden olabilir. Ayrıca yanlış rehabilitasyon yöntemleri de iyileşmeyi yavaşlatabilir. Bu nedenle sporcuların yaralanmalarını ciddiye alarak doğru tedavi ve dinlenme sürecini geçirmesi hayati önem taşıyor.”
Psikolojik ilk yardımın spor yaralanmalarındaki rolü
Spor yaralanmalarının sadece fiziksel değil, aynı zamanda psikolojik etkilerinin de bulunduğunu belirten Paksoy, “Sporcuların yaşadıkları fiziksel travmaların ardından psikolojik destek almaları da iyileşme süreçlerinde önemli bir faktör. Spor yaralanmaları, sporcuların kaygı, depresyon ve izolasyon gibi duygusal zorluklar yaşamalarına neden olabilir. Yaralanma sonrası sporcular, performanslarını kaybetme korkusu yaşayabilir ve kariyerlerinin tehlikede olduğunu düşünebilir. Psikolojik ilk yardım, bu noktada sporcuların duygusal refahını koruyarak, yeniden sahalara dönme süreçlerini hızlandırabilir.” dedi.
Psikolojik ilk yardım, sporcuların duygusal güvenliğini sağlayarak, onlara umut aşılamayı hedefleyen bir dizi eylemi içerir. Fiziksel iyileşmenin yanı sıra, sporcunun ruh sağlığını koruyarak iyileşme sürecinin daha hızlı ve etkili olmasını sağlar.
