Kolesterol, kandaki yağlarda bulunan mumsu bir maddedir. Birçok kişi kolesterolü sadece sağlığa zararlı etkileriyle bilse de, vücudun sağlıklı işleyişi için gereklidir.
Kolesterol, yağların sindiriminden sorumlu olan safra asitlerinin oluşumu için gerekli bir maddedir. Öte yandan bazı hormonların üretiminde ve kalp ve damar sağlığında rol oynar.
Kolesterolün çoğunu karaciğer salgılar, ancak kolesterol içeren bazı gıdaların tüketimi yoluyla da alınabilir. Sorun şu ki, birkaç organ kolesterole ihtiyaç duysa da, aşırı birikimi vücutta geri dönülemez hasarlara neden olabilir ve sessiz bir katil olabilir.
Halk arasında iyi veya kötü kolesterol olarak bilinen şey, HDL ve LDL kolesterolü ifade eder. Birincisi (iyi) yüksek yoğunluklu bir lipoproteinden oluşur ve ikincisi (kötü) düşük yoğunlukludur.
Her ikisi de sağlık durumunun değerlendirilmesini sağlayan referans değerlere sahiptir. Araştırmalara göre, iyi kolesterol HDL için normal aralık 50 mg/dL'den üstüdür. LDL için ise normal aralık 70 ila 130 mg/dL arasında değişir. LDL ne kadar düşük olursa, sağlık sorunlarından o kadar uzak olursunuz.
YÜKSEK KOLESTEROLÜN 10 BELİRTİSİ
En endişe verici şey, çoğu kişinin yüksek kolesterole sahip olduklarının farkında olmamasıdır, çünkü genellikle kendini güçlü belirtilerle göstermez. Bu da damar sertliği, hipertansiyon ve böbrek yetmezliği gibi daha ciddi sağlık sorunlarının gelişmesine yol açar. Bu nedenle, tespiti için belirleyici olabilecek bazı belirtileri bilmek önemlidir.
İşte yüksek kolesterolü gösterebilecek 10 belirti.
El ve Ayaklarda Şişme ve Uyuşma
Ellerde, kollarda, ayaklarda ve bacaklarda şişme ve uyuşma, yüksek kolesterolün erken belirtilerinden biridir. Bu durum, biriken lipidlerin oksijen ve besinlerin kaslara geçişini azaltan sağlıklı dolaşımı engellemesi nedeniyle oluşur.
Ağız Kokusu
Ağız kokusu, kolesterol sorunları olan hastalarda çok yaygın bir işarettir. Bu madde karaciğerde salgılandığı için aşırı birikimi ağızda kuruluğa yol açar ve sindirimi engelleyerek ağızda hoş olmayan kokulara neden olur.
Hazımsızlık
Kandaki ve karaciğerdeki lipid fazlalığı metabolizmayı etkiler ve özellikle yağ içeriği yüksek besinler tüketildiğinde sindirim sürecinin normal bir şekilde devam etmesini engeller. Bu nedenle, yüksek düzeydeki kötü kolesterol (LDL) ve toplam kolesterol, genellikle sürekli hazımsızlığa yol açar.
Baş Dönmesi ve Baş Ağrısı
Kolesterol atardamarlarda biriktiğinden, kan dolaşımı zamanla daha fazla etkilenir ve bu nedenle hücresel oksijenlenme kesintiye uğrar. Bu, sürekli baş dönmesi, denge kaybı ve şiddetli baş ağrıları ile kendini gösterir.
Göz Problemleri
LDL kolesterol düzeyi yüksek olan hastalar genellikle gözlerinde sarı bir şişkinlik, tahriş ve bulanık görme yaşarlar.
Kabızlık
Atardamarlarda lipid birikimi sindirim sürecini etkiler. Bağırsak hareketliliği azaldığı için şiddetli kabızlık atakları meydana gelir.
Göğüs Ağrısı
Göğüs ağrısı, tanımlanması çok kolay bir belirtidir. Ayrıca, hemen hemen her zaman acil tıbbi müdahale için bir nedendir. Göğüs ağrısıyla ilişkili birçok hastalık olmasına rağmen, çoğu vaka yüksek LDL kolesterolün etkileri ile ilgilidir.
Güçsüzlük ve Yorgunluk
Alışılmadık zamanlarda ve sürekli olarak halsizlik, yorgunluk ve uyku isteği genellikle beslenme yetersizlikleri, aşırı fiziksel aktivite, hastalık veya yüksek kolesterol seviyelerinden kaynaklanır.
Cilt Sorunları
Yüksek kolesterol belirtileri ayrıca kurdeşen gibi cilt sorunlarını da içerebilir. Genellikle kendilerini kırmızımsı lekeler, iltihaplanma ve kontrol edilmesi zor olan rahatsız edici bir kaşıntı hissi ile gösterirler.
Gıda İntoleransları
Yeni gıda intoleranslarının gelişimi, kandaki yüksek kolesterol seviyelerinden kaynaklanabilir. Bu duruma başka birçok faktör neden olabilse de, atardamarlarda ve karaciğerde aşırı yağ birikmesi yaygın bir nedendir.
YÜKSEK KOLESTEROLE KARŞI GENEL BESLENME ÖNERİLERİ
Yaşam tarzındaki değişiklikler, özellikle yeme alışkanlıkları, genellikle yüksek kan kolesterol düzeyine sahip kişiler için önerilen ilk tedavidir. Ancak diyet yüksek kolesterol seviyelerini düşürmede başarısız olrusa ilaç kullanımıyla tedaviye devam edilir, ancak ilaç alırken bile tedavinin başarılı olması için diyetin ayarlanması gerekir.
Yüksek kolesterol için genel beslenme önerileri şu şekildedir:
- Fazla kilonuz varsa, kilo verin. Yüksek kolesterol seviyeleri her zaman obezite ile ilişkili olmasa da, obez kişilerin ideal vücut ağırlığına sahip kişilere göre yüksek kolesterol seviyelerine sahip olma riski daha yüksektir.
- Günlük kolesterol alımınız 300 mg hatta 200 mg'ı geçmemelidir (eğer kolesterol seviyeniz belirgin şekilde yükselmişse).
- Kanatlı hayvanlarını hazırlamadan önce, önemli miktarda kolesterol içerdiğinden derisi çıkarılmalıdır.
- Karaciğer, böbrek ve beyin gibi sakatat alımını sınırlayın. Bu besinler kolesterol açısından son derece zengindir.
- Daha çok doymamış yağları kullanmaya çalışın. Yüzde 8'e kadar doymuş, yüzde 10'a kadar çoklu doymamış ve yüzde 15'e kadar tekli doymamış olmak üzere toplam kalori alımında yüzde 25-30'a kadar yağlardan kalori alabilirsiniz.
- Tavuk, hindi, dana eti ve diğer etli yemekleri yağ katılaşıp yüzeye çıkana kadar buzdolabında soğuttuktan sonra kaşıkla yağı alın.
- Kırmızı eti hazırlamadan önce tüm görünür yağları alın.
- Makarna pişirirken yağ eklemekten kaçının, pirinç pişirirken tereyağı veya margarin eklemekten kaçının, patates püresi pişirirken tereyağı eklemekten kaçının.
- Yemeğe yağ eklerken zeytin, kanola ve ayçiçek yağını tercih edin.
- Protein toplam kalori alımının yüzde 15'ini oluşturmalıdır. Tavuk, hindi, yağsız kırmızı et, balık ve soya yüksek değerli protein kaynaklarıdır.
- Meyve ve sebzeleri diyetinizin bel kemiği yapın. Meyve ve sebzeler damarlarda plak oluşumu riskini azalttığı kanıtlanmış antioksidanlar açısından zengindir.
- Çözünür lif, sindirim sürecinde çözülür ve tüm sindirim sistemini kolesterol de dahil olmak üzere çeşitli maddelerin emiliminden koruyan yapışkan, jel benzeri bir kütle oluşturur. Sadece diyet lifi alımının artırılması kolesterolde yüzde 2-4 azalmayı sağlar. Günlük 25-30 gr diyet lifi alımının, kolesterol seviyelerinde yüzde 15'e kadar azalmayı sağlayabileceği bilinmektedir.
- Meyve ve sebzeler, kabuklu yemişler ve bazı tahıllar (yulaf, arpa, çavdar) en iyi çözünür diyet lifi kaynaklarıdır, aynı zamanda kan kolesterol seviyelerinin düzenlenmesinde faydalı bir etkiye sahip olduğu çok sayıda çalışmada gösterilen bitki sterolleri de içerirler.
- Bitki sterollerinin kan kolesterol düzeylerini düşürmedeki etkisi incelendiğinde, bitkisel sterol alımından en çok kan kolesterolü limitleri (5.17-6.16 mmol/L) yüksek olan kişilerin yararlandığı sonucuna varıldı. Günde 2.4 gr'lık bitki sterollerinin alınması, LDL seviyelerinde yüzde 15 oranında bir azalmayı sağlayabilir. Ticari olarak, bitki sterolleri en yaygın olarak bitkisel yağlar, yoğurt, portakal suyu, margarin, süt ve soya sütüne eklenir.
- Kahve alımınızı sınırlayın. Kahve alımının kolesterol düzeyleri üzerindeki etkisine ilişkin çalışmaların sonuçları çelişkili olsa da, ılımlı tüketmek en iyisidir. Günde en fazla 2-3 bardak tüketilmelidir.
- Diyetinize keten tohumu ekleyin. Düşük yağlı bir diyetin parçası olan keten tohumları, yüksek kolesterolü olan hastalarda kalp ve damar hastalıkları riskini düşürür.
- Düzenli egzersiz yapın. Egzersizin yüksek kolesterol üzerinde olumlu bir etkisi vardır. Her gün yapcağınız 30 dakikalık tempolu yürüyüşler, kolesterol seviyelerini büyük ölçüde düşürebilir.
