Bilimsel adı Asphodelus olarak bilinen çiriş otu, Zambak ailesine aittir. Mart ve Nisan aylarında çıkmaya başlayan çiriş otu, dağlardan toplanır. Elverişli topraklarda kendiliğinden yetişen ot, yüzyıllardır kırsal halkın hem geçim kaynağı hem de tüketebildiği besinlerden biri olmuştur. Eski çağlardan beri kullanılan ot, alternatif tıpta da özellikle böcek ısırmaları ya da kanamalı kesiklerin tedavisinde kullanılmıştır. Yüksek iltihap kurutucu özelliği olduğundan kaynatılarak lapa halinde yaralara ya da ısırıklara sürülürdü. Hızla iyileşme sağlarken cilt yüzeyinde de iz ya da herhangi bir deforme oluşmasını önlerdi. Et tüketemeyenlerin vazgeçilmez besini olan çiriş otu, yüksek miktarda vitamin ve mineral içerir. Yöreden yöreye ismi değişir. Yeling otu, yabani pırasa, sarı zambak, kirkiş otu, güllük veya dağ pırasası gibi adlarla alınır. Ayrıca Kürtler bu ota kenger otu derler. Şırnak ve Hakkari gibi dağlık şehirlerde yaşayan insanlar otun çıkmasını ilkbaharın gelişi olarak kabul eder.
ÇİRİŞ OTU NASIL TÜKETİLİR?
Çiriş otu da tıpkı pırasa ya da ıspanak gibi yemeği yapılarak tüketilir. Bazı yörelerde yıkanıp kesilerek kızartılır üzerine yumurta kırılır kahvaltılarda ya da tarlalarda ara öğün olarak yapılır. Yapraklar kurutularak çayı da yapılabilir. Ayrıca hazırlanan bu suyun içine sirkede ekleyip banyoda son yıkanmada saçınıza dökerek saç köklerinizi güçlendirebilirsiniz. Özellikle diyet yapanlar haşlayıp salata formunda yiyebilir.
ÇİRİŞ OTUNUN FAYDALARI NELERDİR?
-Vücuda giren virüs ve bakterilere karşı bağışıklık sistemi antikor üretir. Ancak bu sırada farklı sağlık sorunları da ortaya çıkabilir. Bu yüzden bağışıklık sisteminin oldukça güçlü olması gerekir. Çiriş otu tıpkı ıspanak ya da pırasa gibi güçlü demir içerdiğinden bağışıklığın güçlenmesini sağlar. Günde bir tabak tüketilen çiriş otu vücudun ihtiyacı olan C vitaminin yüzde 30'unu karşılar.
-C vitamini aynı zamanda hücrelerin deformasyona uğramasını önlediğinden kanser hastalıklarının oluşmasını engeller. Ağız ve diş etlerinde sıklıkla yara çıkan kişiler çiriş otunu düzenli tükettiğinde bu sağlık sorunu azaltılmış olur. Çiriş otu tükürük bezlerindeki ve ağız içindeki enfeksiyonu azaltır.
-Kan basıncını dengelediğinden tansiyon hastalarına da fayda sağlar. Kandaki enfeksiyonu azaltır. Güçlü bir iltihap söktürücü olduğundan özellikle kadınsal hastalıklar olan idrar enfeksiyonu ve vajina akıntısına iyi gelir. Vücudu toksinlerden arındırır.
-Halk arasında anne sütünü artıran besin olarak görülür. Bu yüzden yeni anne olmuş kadınların özellikle pirinçle beraber tüketilmesi tavsiye edilirdi. Hem anne sütünü artırır hem de doğum sonrası kadının yaşadığı olumsuz sağlık sorunlarını azaltır. Rahimin temizlenmesini sağlar.
-Yüksek demir içerdiğinden kandaki kan yapıcı beyaz kan hücrelerini artırır. Özellikle Akdeniz'de yaygın olan kansızlık hastalarına tavsiye edilir. Vücutta beyaz kan hücreleri iltihap birikmesini engeller. Direnci artırır. Kemik ve kas hastalıklarına da fayda sağlar. İleri yaşlarda görülme ihtimali olan kemik erimesini engeller.
-Kaynatılıp lapa hali böcek ısırmalarına sürülür. Hem kısa sürede ısırmanın etkisini azaltır hem de cilt yapısını yeniler.
ÇİRİŞ OTUNUN ZARAR VAR MIDIR?
Her besinde olduğu gibi çiriş otu da fazla tüketildiğinde sağlık sorunlarına zemin hazırlar. Örneğin yüksek oranda iltihap kurutucu olduğundan fazla tüketildiğinde ishale yol açar. Vücudun fazla sıvı kaybına yol açtığından halsizlik ve yorgunluğuna neden olabilir. Bu yüzden tüketilmeden bir uzmana danışılması gerekir.
